ဆရာေအာင္သင္းႏွင့္ ေတြ႔ဆံုျခင္း

 ပထမဆံုး ေမးခ်င္တာက ဆရာတို႔ ျဖတ္သန္းခဲ့တဲ့ ရန္ကုန္တကၠသိုလ္ အေျခအေနနဲ႔ ပညာေရးဌာနေတြ အေၾကာင္း ေျပာျပေပးပါ။

“ပညာေရးဌာနမွာ အရင္တုန္းက Senate ရွိတယ္၊ Council ရွိတယ္။ Senate နဲ႔ Council က ဆံုးျဖတ္တာ။ သမၼတတို႔ ဝန္ၾကီးခ်ဳပ္တို႔က
 ႏိုင္ငံေရးနဲ႔ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးဘက္က။ ဘာမွ တကၠသိုလ္ကို ေျပာခြင့္မရွိဘူး။ သူက ေထာက္ပ့ံေပးရတာပဲ ရွိတယ္။ တကၠသိုလ္က သူ႔ရန္ပံုေငြနဲ႔သူ သူ႔အုပ္ခ်ဳပ္ေရးနဲ႔သူ။ က်ေနာ္တို႔ ရန္ကုန္တကၠသုိလ္ထဲမွာ ကိုယ္ပိုင္ေဆး႐ံု ရွိခဲ့တယ္၊ ကိုယ္ပိုင္ ျမဴနီစီပယ္လိုဟာမ်ဳိး ရွိတယ္၊ အလုပ္သမား တန္းလ်ားေတြ ရွိခဲ့တယ္။ က်ေနာ္တို႔ကို Senate က ျပ႒ာန္းတယ္၊ Council က အုပ္ခ်ဳပ္တယ္။ ဒီလိုသြားခဲ့တာ အစိုးရက ဘာမွ ေျပာပိုင္ခြင့္ မရွိဘူး။ အဂၤလိပ္ အုပ္ခ်ဳပ္တဲ့ လက္ထက္မွာေတာင္ ဘုရင္ခံက ဘာမွ ေျပာပိုင္ခြင့္ မရွိဘူး။ ခင္ဗ်ားျပန္စဥ္စားရင္ သိလိမ့္မယ္။ ၁၉၂ဝ သပိတ္ေမွာက္မႈ ေပၚေပါက္ခဲ့ေတာ့ ဘုရင္ခံက
 ကန္႔ကြက္ခဲ့တာပဲ။ ဒါေပမဲ့ ရမယ့္မရဘဲနဲ႔”

၁၉၆၂ မတိုင္ခင္က အေရွ႕ေတာင္အာရွမွာ ရန္ကုန္တကၠသိုလ္ဟာ အေကာင္းဆံုးလို႔ ဖတ္မွတ္ဖူးပါတယ္။ အခုက်ေတာ့ ေျပာင္းျပန္ျဖစ္ေနတဲ့ အေနအထားလို႔ ေျပာၾကပါတယ္။ ဘာ့ေၾကာင့္ပါလဲ။

“ပညာေရးစနစ္က ပ်က္သြားတာက ႏုိင္ငံေရးစနစ္ေၾကာင့္ ပ်က္သြားတာ။ ဘာ့ေၾကာင့္လဲဆိုေတာ့ အဲဒီ ပညာေရးရဲ႕ အေပၚကို အစိုးရက လႊမ္းမိုးသြားတယ္။ အမွန္က အစိုးရသည္ သူ႔ေပၚလစီနဲ႔ သူသြား။ အဲဒီ ေပၚလစီနဲ႔ကိုက္ေအာင္ ပညာေရးကလုပ္။ အထက္တန္းထိေအာင္ကေတာ့ ပညာေရးဝန္ၾကီးဌာနေအာက္ ထားလိုက္ေတာ့။ တကၠသိုလ္ရဲ႕ အထက္ဘက္မွာ အရင္တုန္းက ဝန္ၾကီးခ်ဳပ္ကေတာင္ မလႊမ္းမိုးႏိုင္ဘူး၊ သမၼတ ကေတာင္ မေျပာႏိုင္ဘူး”

အခုေခတ္ လူငယ္ေတြ လြတ္လပ္စြာ ပညာသင္ၾကားခြင့္ မရွိဘူးလို႔ ညည္းၾကပါတယ္။ ဒီေက်ာင္းသားေတြကို ဆရာ ဘာေျပာခ်င္ပါလဲ။

“အဲဒါေတာ့ က်ေနာ္ေျပာခ်င္တာက လြတ္လပ္ခြင့္ဟာ ေပးသင့္တဲ့ေနရာေတြမွာ ေပးကိုေပးသင့္တယ္။ လြတ္လပ္စြာ ဖြံ႔ၿဖိဳးခြင့္ေပးတာဟာ သူတို႔ကို လြတ္လပ္စြာ ေအာ္ဟစ္ေႂကြးေၾကာ္ခြင့္၊ သူပုန္ထခြင့္ ေပးတာမဟုတ္ဘူး။ အဲဒီဥစၥာကို ပညာရွင္ေတြက နားကိုလည္ရမယ္၊ ေက်ာင္းသားေတြ ကိုယ္တိုင္ကလည္း နားလည္ရမယ္။ ငါတို႔ လြတ္လပ္ေနျခင္းသည္ အစိုးရကို ပုန္ကန္ဖို႔ မဟုတ္ဘူး၊ အစိုးရကို ဖီဆန္ဖို႔ မဟုတ္ဘူး၊ ငါတို႔ပညာေရးကို လြတ္လပ္စြာ ေတာင္းဆိုခြင့္သာလွ်င္ ျဖစ္တယ္”

လူငယ္ေတြ ပညာတပိုင္းတစနဲ႔ ႏိုင္ငံျခားထြက္ၿပီး အလုပ္လုပ္ၾကတယ္။ ဒါဟာ ျပည္တြင္းမွာ ပညာေရး အေျခအေန နိမ့္က်ေနတာေၾကာင့္လား။

“ပညာေရး နိမ့္က်မႈေၾကာင့္ မဟုတ္ဘူးဗ်။ က်ေနာ္ေျပာမယ္ ကိုယ့္တိုင္းကိုယ့္ျပည္ထဲမွာ အခြင့္အလမ္း ရွားပါးတာ ရွိတယ္။ အဲဒါက်ေတာ့ က်ေနာ္ မေျပာတတ္ေတာ့ဘူး။ အဲဒါက်ေတာ့ ႏိုင္ငံေရးနဲ႔လည္း ဆိုင္တယ္၊ စီးပြားေရးနဲ႔လည္း ဆိုင္တယ္။ ႏိုင္ငံေရးနဲ႔ စီးပြားေရးဟာ သိပ္ကြာတာ မဟုတ္ဘူး။ တိုင္းျပည္တျပည္မွာ ႏိုင္ငံေရးကို ၾကည့္ၿပီးေတာ့ စီးပြားေရးကို လုပ္ရတာ။ အဲဒီႏွစ္ခုလံုး မေကာင္းလို႔ေသာ္လည္းေကာင္း၊ ေကာင္းလို႔ေသာ္လည္းေကာင္း တခုခု ညံ့လို႔ ဒီလိုျဖစ္ေနတာေပါ့ဗ်ာ၊ ဒါပဲရွိတာေပါ့ဗ်ာ”

အစိုးရဲ႕ ပညာေရး အသံုးစရိတ္ေပၚမွာလည္း သိပ္နည္းလြန္းတယ္ဆိုၿပီး ေဝဖန္ၾကပါတယ္။ ဆရာေကာ ဘယ္လိုထင္ပါသလဲ။

“က်ေနာ္ တခုပဲေျပာမယ္။ မိသားစုတစုမွာ က်န္းမာေရးစရိတ္က ပထမဆံုး၊ ဒုတိယက ပညာေရး၊ ကိုယ့္သားသမီး က်န္းမာေရးနဲ႔ ပညာေရးထက္ အေရးၾကီးတာ မိဘေတြမွာ မရွိဘူး။ အဲဒီေတာ့ မိသားစုမွာရွိတဲ့ မိဘႏွစ္ပါးက သားသမီးရဲ႕ ပညာေရးနဲ႔ က်န္းမာေရးအတြကို တကယ့္ကို ရက္ရက္ေရာေရာ၊ ကိုယ္ထမင္းတလုတ္ ေလွ်ာ့စားၿပီးေတာ့ သို႔မဟုတ္ရင္ ကိုယ္လံုခ်ည္ တထည္ေလွ်ာ့ဝတ္ၿပီးေတာ့ ေထာက္ပ့ံရင္ အဲဒီမိသားစု ၾကီးပြားတာပဲ။ တိုင္းျပည္တျပည္မွာလည္း အဲဒီလိုပဲ က်န္းမာေရးနဲ႔ ပညာေရးကို ရန္ပံုေငြ ဘယ္ေလာက္ထားသလဲ၊ ဘတ္ဂ်က္ ဘယ္ေလာက္ေပးသလဲ၊ ဒီအေပၚမွာ မူတည္တာပဲ။ သူတို႔ (အစိုးရ) ဘယ္ေလာက္ေပးသလဲ က်ေနာ္မသိဘူး”

ပညာေရးအေျခအေန နိမ့္က်မႈနဲ႔ တျခား ဆိုးတဲ့အေျခအေနေတြဟာ အစိုးရစီမံခန္႔ခြဲမႈ ၫံ့တာေၾကာင့္လို႔
 ေဝဖန္ၾကတဲ့ အေပၚမွာေကာ။

“ေကာင္းၿပီ။ က်ေနာ္ လူငယ္ေတြကို မင္း .. ငါနဲ႔ ေျပာေလ့ရွိတယ္။ မင္းဒီစနစ္ၾကီးကို မၾကိဳက္ဘူး။ ဒီပညာေရးစနစ္ေၾကာင့္၊ ဒီအစုိးရေၾကာင့္ မင္း မေက်နပ္ဘူးလို႔ ေျပာတယ္။ အဲဒီေတာ့ မင္း ေျပာင္းႏုိင္လား၊ မေျပာင္းႏိုင္ဘူး။ မေျပာင္းႏိုင္ရင္ မင္းကိုယ္မင္း တနည္းနည္းနဲ႔ တိုးတက္ေအာင္လုပ္ေပါ့။ အဖ်င္းဆံုး စာဖတ္ေနရမယ္၊ ဆည္းပူးေနရမယ္။ တဖက္သားမွာ ရရွိႏိုင္တဲ့ ပညာရပ္ကို ေမးျမန္းဆည္းပူးရမယ္။ အဲဒီေတာ့ မင္းဘဝမင္း ဟိုအၿငိဳးထား ဒီအၿငိဳးထား၊ ဟိုအျပစ္တင္ ဒီအျပစ္တင္နဲ႔ဆိုေတာ့ မင္းဘာသာမင္း ေနာက္ဆံုးပိတ္ ေအာက္တန္းက်႐ံုပဲ ရွိမယ္”

သင္ၾကားေရစနစ္ေတြမွာ ကေလးဗဟိုျပဳသင္ၾကားေရးစနစ္၊ ဆရာဗဟိုျပဳ သင္ၾကားေရစနစ္ ဆိုၿပီးေတာ့
 ေျပာၾကဆိုၾကပါတယ္။ ဆရာကေကာ ဘယ္သင္ၾကားေရးစနစ္ကို အေလးေပးလဲ။

“တကယ့္ပညာေရးမွာ အေကာင္းဆံုးက တခုတည္း က်ေနာ္ေျပာမယ္။ ဘုရားက သူက သင္ေပးတာ မဟုတ္ဘူး။ သူက ေမးသြားတာ။ ဘုရားရဲ႕ သင္ၾကားေရးစနစ္ကိုလည္း ခင္ဗ်ား .. ေသခ်ာၾကည့္ပါ။ သူက ေမးသြားတာခ်ည္းပဲ။ သူကေနၿပီးေတာ့ ဒါကို က်က္၊ ဒါကိုမွတ္လို႔ ေျပာတာမဟုတ္ဘူး။ ဤအရာကို သင္မည္သို႔ ယူဆသနည္း၊ ဒါကို သြားတာ ဆိုခေရးတီးရဲ႕ သင္ၾကားနည္းကလည္း ဒီအတိုင္းပဲ။ ေနာက္ၿပီးေတာ့ ပညာေရး သီဝရီေတြထဲမွာလည္း ကေလးေတြကို ဒီဟာမွတ္၊ ဒီဟာမွတ္လို႔ ေျပာတာ မဟုတ္ဘူး။ သူ႔စဥ္းစားဉာဏ္ကို ႏႈိးေပးရတာ။ သူ႔ဘာသာသူ စဥ္းစားတတ္ေအာင္ လုပ္ေပးရတာ။ ကေလးကို စဥ္းစားတတ္ေအာင္ လုပ္ေပးတတ္ေလေလ၊ ကေလးစဥ္းစားေလေလ အဲဒီဆရာ ေအာင္ျမင္ေလေလပဲ။ က်ေနာ္ေတာ့ အဲဒီလို သေဘာေပါက္တယ္”

သင္ၾကားမႈ သင္ယူမႈ အေထာက္အကူ ပစၥည္းေတြကေကာ။

“အဲဒီ ပစၥည္းကိရိယာေပါ့ဗ်ာ။ မူလတန္းလိုဟာမ်ဳိးမွာေတာ့ သိပ္အေရးမၾကီးေပမယ့္ အထက္တန္းလို ဟာမ်ဳိးက်ေတာ့ ဥပမာ က်ေနာ္တုိ႔ သိေလာက္ေတာ့ ဘာမွမရွိဘူး။ ပန္းခ်ီကားခ်ပ္ေတာင္ ေကာင္းေကာင္းမရွိဘူး။ ႐ုပ္ပံုကားခ်ပ္ေတာင္ ေကာင္းေကာင္းမရွိဘူး။ ဒါ က်ေနာ္ သိသေလာက္ေျပာတာ။ ေက်ာင္းၾကီးေတြေတာ့ ရွိခ်င္ရွိမွာေပါ့။ နယ္ေတြမွာေတာ့ ဘာမွမရွိဘူး”

ပညာေရးဌာနေတြ ေက်ာင္းေတြမွာ လာဘ္စားမႈေတြကို ရန္ကုန္အစိုးရက တေလာက ထုတ္ေဖာ္တယ္လို႔ ၾကားပါတယ္ အဲဒီအေပၚမွာေကာ။

“ဒါက သက္ဆိုင္ရာ ဆရာ/ဆရာမေတြရဲ႕ ပညာေရးမွာ လာဘ္စားမႈေခၚတာေပါ့။ အတန္းတင္ေပးတာ အဆင့္ ၁/၂/၃ ေပးတာ၊ ေက်ာင္းဝင္ခြင့္ေတာင္းတာ၊ အဲဒါမ်ဳိးေတြ အမ်ားၾကီးေပါ့။ အဲဒါေတြက ပ်က္စီးေနတာ ေတာ္ေတာ္ၾကာၿပီ။ အခုလို လုပ္လိုက္တယ္ဆိုတာ က်ေနာ္ေတာ့ တကယ္ဝမ္းသာတယ္။ အဲဒီေတာ့ ဌာနေတြရဲ႕ လာဘ္စားမႈေတြထဲမွာ ပညာေရးနဲ႔ က်န္းမာေရး လာဘ္စားမႈေလာက္ဆိုးတာ တခုမွ မရွိဘူးလို႔ က်ေနာ္က ေျပာခ်င္တယ္။ ဘာေၾကာင့္လဲဆိုေတာ့ တိုင္းျပည္တျပည္ရဲ႕ အေျခခံအုတ္ျမစ္က က်န္းမာေရးနဲ႔ ပညာေရးပဲ”

ဆရာ ပညာေရးမွာ တာဝန္ယူခဲ့တုန္းကေကာ ဒီအေျခအေနေတြ ရွိခဲ့လား။

“အရင္တုန္းကေတာ့ ၇ တန္းဆုိပါေတာ့။ ကိုယ့္ေက်ာင္း ကိုယ္မစစ္ရဘူး၊ ေက်ာင္းခ်င္း လဲစစ္ရတယ္။ ခ႐ိုင္ခ်င္း လဲစစ္ရတယ္။ က်ေနာ္ဆို အလယ္တန္းျပလုပ္တုန္းက ေရနံေခ်ာင္းက အေျဖလႊာကို က်ေနာ္စစ္ရတာ။ အခုဟာက ကိုယ့္ေက်ာင္း ကိုယ္စစ္ဆိုေတာ့ လုပ္ခ်င္တာ လုပ္လိုက္ၾကတာေပါ့ဗ်ာ။ ဆိုေတာ့ က်ေနာ္က ေရနံေခ်ာင္းကဆုိေတာ့ အေျဖလႊာေတြက ဘယ္သူမွန္း ဘယ္ဝါမွန္းကို မသိဘူး။ က်ေနာ္က ေတာင္တြင္းၾကီးက။ အဲဒီေတာ့ ဆရာ၊ ဆရာမ လာဘ္စားတာေတြက ေဖာ္လို႔ကို မရဘူး။ က်ေနာ္က အရွိကုိအရွိအတိုင္း စစ္ေပးလိုက္တာပဲ။ ေနာက္ေတာ့ သက္ဆိုင္ရာ ပညာေရးအရာရွိကေန moderate လုပ္တာေပါ့။ ဘယ္ေလာက္ဆို ေအာင္ေပးသင့္တယ္၊ ဘယ္ေလာက္ဆိုက်တယ္ေပါ့။ သူတို႔ဘာသာသူတို႔ လုပ္ၾကတယ္။ အခုဟာက အဲဒီလိုမဟုတ္ဘူး။ ကိုယ့္ေက်ာင္း ကိုယ္စစ္ဆိုေတာ့ လုပ္ခ်င္တိုင္း လုပ္ေနၾကတာကိုးဗ်”

တိုင္းေဒသၾကီး အစိုးရေတြအေပၚမွာ ပညာေရး၊ က်န္းမာေရး တိုးတက္လာဖို႔ ဘယ္ေလာက္ထိ
 ေမွ်ာ္မွန္းလို႔ရႏိုင္လဲ။

“အခုေတာ့ျဖင့္ က်ေနာ္မွန္းတာ သက္ဆိုင္ရာ နယ္ပယ္ေတြမွာ အရင္ကနဲ႔ မတူေတာ့ဘူး တိုင္းေဒသၾကီးေတြမွာ သူ႔ဘာသူ ဝန္ၾကီးခ်ဳပ္ေတြရွိတယ္။ အဲဒီဝန္ၾကီးခ်ဳပ္ေတြက အဲဒီ ပညာေရး၊ က်န္းမာေရးမွာ အစြမ္းကုန္ ၾကိဳးစားလာၾကလိမ့္မယ္လို႔ က်ေနာ္ေမွ်ာ္လင့္တယ္။ တိုင္းျပည္တျပည္ရဲ႕ အေျခခံမွာ အေရးၾကီးဆံုးအခ်က္က က်န္းမာေရးနဲ႔ ပညာေရး။ အခု ပညာေရးကို စလုပ္ေနၿပီ။ က်န္းမာေရးကိုလည္း ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ား လုပ္လိမ့္မယ္လို႔ က်ေနာ္ ေမွ်ာ္လင့္ထားတယ္”

ျပည္ေထာင္စု အစိုးရအေပၚမွာေကာ။

“က်ေနာ့္ စိတ္ထဲမွာ က်ေနာ္ အမွန္အတိုင္းေျပာတာ အခု အစိုးရ လုပ္တဲ့ဟာေတြကို အမ်ားၾကီး က်ေနာ္ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ ထားတယ္။ က်ေနာ္ သိပ္ကိုေမွ်ာ္လင့္တယ္။ ဘာေၾကာင့္လဲဆိုေတာ့ အလုပ္႐ံုေဆြးေႏြးပြဲေတြ လုပ္တယ္။ ေဒသဖြံ႔ၿဖိဳးေရးေတြ၊ ေက်းလက္ဖြံ႔ၿဖိဳးေရးေတြ၊ ဆင္းရဲသူ ပေပ်ာက္ေရးေတြ အခု ေတာ္ေတာ့္ကို က်ယ္က်ယ္ေလာင္ေလာင္ ေဆြးေႏြးၾကတယ္။ အရင္တုန္းက အဲဒါမ်ဳိး သိပ္မၾကားခဲ့ဖူးဘူး။ အခု ေနျပည္ေတာ္ ဆိုပါေတာ့ဗ်ာ၊ ဌာနခ်ဳပ္ကေနစၿပီး စိတ္ဝင္စားေတာ့၊ နယ္ေတြမွာရွိတဲ့ ေဒသၾကီးဝန္ၾကီးခ်ဳပ္ေတြကအစ သူတို႔ေတြက အကုန္လံုး လႈပ္ရွားတက္ႂကြ ပါဝင္လာၾကလိမ့္မယ္လို႔ ထင္တယ္။ ေနာက္ၿပီးေတာ့ သူတို႔ခ်င္းလည္း အၿပိဳင္အဆိုင္ လုပ္လိမ့္မယ္လို႔ ထင္တယ္။ ဒီလိုမွ အစြမ္းအစ မျပဳဘူးဆိုရင္ ျပဳတ္ေပါ့ဗ်ာ .. ဒါပဲ။ တတ္ႏုိင္တယ္ က်ဳပ္မေျပာတတ္ဘူး”

ပညာ ပညာလို႔ ေျပာေနၾကတာ ဒီပညာ ဆိုတဲ့ စကားလံုးကို ဆရာဘယ္လို အဓိပၸာယ္ဖြင့္လဲ။

“ပညာဆိုတာ ခင္ဗ်ားေျပာသလို က်ဳပ္လည္းပဲ မေမးရင္ သိတယ္၊ ေမးရင္ မသိေတာ့ဘူးဆုိတာ က်ေနာ္လည္း က်န္ခဲ့တဲ့ ေလးငါး ဆယ္ႏွစ္ေလာက္ကမွ သေဘာေပါက္တယ္။ သိဂၤသူ႔သမီးေက်ာက္စာမွာ ဆုေတာင္းေလး တခုပါတယ္။ ေရးထားတာ ဘာလဲဆိုေတာ့ .. ငါလည္းတဲ့ ပညာမရွိေသာ မိုက္ေသာ မျဖစ္ဟူ၍တဲ့။ ပညာရွိေသာ အေၾကာင္းကို သိေသာသူ ျဖစ္ရလို၏ဆိုတာ ပညာရွိတယ္ဆိုတာ အေၾကာင္းကို သိတာပဲ”

“အေၾကာင္းအက်ဳိးမသိတဲ့ သူဟာ လူ႔ဘဝမွာ မေအာင္ျမင္ႏိုင္ဘူး။ တိုင္းျပည္တခုရဲ႕ ေခါင္းေဆာင္ဟာ ပညာမတတ္ရင္ အဲဒီတိုင္းျပည္ ဒုကၡေရာက္တယ္။ ေဆြမ်ဳိးတမ်ဳိးထဲမွာ ေခါင္းေဆာင္လုပ္ေနတဲ့ ဖခင္ျဖစ္ေစ၊ ဘၾကီးျဖစ္ေစ၊ အဖိုးျဖစ္ေစ ဦးေဆာင္ေနတဲ့သူက အေၾကာင္းအက်ဳိးကို ဆင္ျခင္ႏိုင္စြမ္းမရွိရင္ တမ်ဳိးလံုးျပဳတ္ပဲ .. ဒါပဲ။ ေအာက္တန္းက်သြားတာပဲ .. ဒါပဲ။ အဲဒီအထဲကမွ အေၾကာင္းအက်ဳိး ဆင္ျခင္ႏိုင္တဲ့သူက ေခါင္းေဆာင္ျဖစ္မယ္။ ကမၻာ့ႏိုင္ငံေတြ ဖြံ႔ၿဖိဳးတယ္ဆိုတာ ေခါင္းေဆာင္က အေၾကာင္းအက်ဳိးသိလို႔ေပါ့”

အခ်ိန္ဆိုတဲ့ စကားလံုးနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး လူငယ္ေတြကို ဆံုးမစကား ေျပာေပးပါဦး။

“က်ေနာ္ စာေတြထဲလည္း ထည့္ေရးတယ္၊ ေဟာေျပာပြဲေတြမွာလဲ ေျပာတယ္။ အရင္ကေတာ့ ဒီေလာက္မေျပာဘူး။ ဘဝဆိုတာဘာလဲ၊ ေမြးတာနဲ႔ ေသတာရဲ႕ ၾကားကာလ မေမြးခင္ ဘဝမျဖစ္ဘူး ေမြးေမြးခ်င္း ေသသြားရင္ ဘဝမရွိဘူး။ အဲဒီၾကားကာလ ၾကားကာလဆိုတာ အခ်ိန္ပဲ။ အဲဒီေတာ့ ဘဝကို အခ်ိန္နဲ႔ ဖဲြ႔စည္းထားတယ္။ အခ်ိန္ကို တန္ဖိုးထားတာဟာ ဘဝကို တန္ဖိုးထားတာပဲ။ ဘဝကို တန္ဖိုးမထားရင္ အလကား အသံုးမက်တဲ့ ဘဝျဖစ္သြားမယ္။ အသံုးမက်ရင္ ေလာကမွာ အမႈိက္ပဲ။ အမႈိက္ဆိုတာ အသံုးမက်တဲ့ ပစၥည္း .. ဒါပဲ။  အဲဒီေတာ့ ကေလးေတြကို က်ေနာ္ေျပာတယ္ မင္းဟာ အသံုးမက်တဲ့အေကာင္ ျဖစ္ခ်င္သလား၊ အမႈိက္ျဖစ္ခ်င္လား။ ျဖစ္ခ်င္ရင္ ျဖစ္သလိုေန ေအာက္တန္းက်ဖို႔က ၾကိဳးစားေနဖို႔ မလိုဘူး၊ ငါကြ .. တေန႔ ေအာက္တန္းက်ရမယ္လို႔ ၾကိမ္းေနဖို႔ မလိုဘူး”

လူငယ္နဲ႔ တာဝန္ဆိုတဲ့ စကားလံုးအေပၚမွာေကာ။

“က်ေနာ္ေျပာခ်င္တာက ေမြးလာၿပီဆို တာဝန္ရွိတယ္ အဖ်င္းဆံုး အေဖအေမကို လုပ္ေကၽြးဖို႔ တာဝန္ရွိတယ္။ လူငယ္ေတြ တာဝန္မဲ့စကားေျပာတာ က်ေနာ္ မၾကိဳက္ဘူး။ ဒီအစိုးရကို လုပ္ေကၽြးရမယ္ ဘာညာ မဟုတ္ဘူး။ ကိုယ့္တာဝန္ေတြက ေမြးရာပါတာဝန္ေတြ ရွိတယ္။ အဲဒီအတြက္ေတာ့ စြမ္းေဆာင္ႏိုင္ေအာင္ လုပ္ရမွာေပါ့။ အစိုးရကို ၾကိဳက္ခ်င္ၾကိဳက္ မၾကိဳက္ခ်င္ေန၊ ဆဲခ်င္ဆဲေန ဒါမွမဟုတ္ ေထာက္ခံခ်င္ ေထာက္ခံ။ သို႔ေသာ္ ကိုယ့္ဘဝေပးတာဝန္ က်ေနရာက္လာတဲ့ တာဝန္ကို သူ ႐ုန္းကန္ရမွာပဲ။ အဲဒီတာဝန္ေတာင္ မဲ့ေနရင္ေတာ့ လူျဖစ္လာတာ မေကာင္းပါဘူး”

ျပည္ပေရာက္ ျမန္မာလူငယ္ေတြကို ဘာမ်ားေျပာခ်င္ပါသလဲ။

“မင္းတို႔ဟာ မိေဝး ဖေဝးေတြ၊ မင္းတို႔ကိုယ္မင္းတို႔ မထိန္းသမွ်ကာလပတ္လံုး ထိန္းေပးမယ့္လူ မရွိဘူး။ အဲဒါ ေျပာခ်င္တယ္။ ေနာက္တခ်က္က မင္းတို႔ကိုယ္မင္းတို႔ ထိန္းဖို႔အတြက္က သတၱိေကာင္းဖို႔လိုတယ္။ သတၱိဆိုတဲ့ဟာက တေန႔ ငါၾကီးပြားရမယ္ဆိုတဲ့ အဓိ႒ာန္ကို ခိုင္ေနေအာင္ထားတာ။ ငါ့ဘဝကိုငါ အ႐ႈံးမခံဘူး၊ ငါ့ဘဝကိုငါ ဒီ့ထက္ တိုးတက္ေအာင္ လုပ္မယ္ဆိုတဲ့ သႏၷိ႒ာန္ခ်ဖို႔လိုတယ္။ အဲဒီဥစၥာကို ခိုင္ေနေအာင္ ထိန္းထားတဲ့ဟာက သတၱိပဲ။ ထိုးဝံ့ ခုတ္ဝံ့မွ သတိၱမဟုတ္ဘူး။ ခံဝံ့တာလည္း သတၱိပဲ။ အဲဒီသတၱိကို ကိုယ့္စိတ္ကို ျပန္ျပန္ၿပီးေတာ့ ထိန္းယူပါ။ ဥပမာ ဆိုပါေတာ့ ေအာင္သင္းေပါ့၊ ေအာင္သင္း စိတ္ဓာတ္မက်နဲ႔ ဘယ္သူမဆို ဒီလိုျဖစ္တာပဲ မင္းခံလိုက္စမ္း၊ ကိုယ့္ကိုယ္ကို အားေပးလို႔။ ေျပာခ်င္တာက မင္းတို႔ဟာ မိေဝးဖေဝး ေရာက္ေနတာလို႔ မင္းတို႔မွာ အနီးကပ္ အားေပးမယ့္လူ မရွိဘူးလို႔ ငါ အားေပးတယ္ဆုိတာ ေလထဲက အသံနဲ႔ပဲ အားေပးႏိုင္တာ။ တကယ့္တကယ္က်ေတာ့ မင္းကိုယ္မင္း အားေပးမယ့္ သူက မင္းပဲရွိတယ္။ အဲဒီေတာ့ မင္းသတၱိရွိသလား၊ သတၱိရွိရင္ မင္းကိုယ္မင္း ႏိုင္နင္းေအာင္ ထိန္းပါ။ ကိုယ့္ကိုယ္ကို ေအာင္ႏိုင္ေအာင္ ထိန္းျခင္းသည္ အၾကီးဆံုးေသာ သတၱိျဖစ္တယ္။ အဲဒီသတၱိနဲ႔ ထိန္းသြားၾကပါ။ မင္းအတြက္ အခြင့္အေရးဟာ တေန႔မွာ တံခါးလာေခါက္လိမ့္မယ္ဆိုတာ ယံုပါ”

ျမန္မာျပည္ထဲက ေက်ာင္းသူ၊ ေက်ာင္းသားေလးေတြကိုေကာ။

“သူတို႔ကို ေျပာခ်င္တာက သတၱိဆိုတာ ခုနက ေျပာခဲ့ၿပီ။ အဲဒီသတၱိက ႐ိုး႐ုိးပဲ။ အဲဒီသတိၱက ေရရွည္ခံရင္ ဇြဲလို႔ေခၚတယ္။ ဥပမာ ဆိုပါေတာ့ .. ေက်ာင္းတက္တယ္၊ လြယ္အိတ္အသစ္နဲ႔ လံုခ်ည္အသစ္နဲ႔ စာအုပ္အသစ္နဲ႔ ဒီႏွစ္ေတာ့ အျပတ္ခ်မယ္၊ ဒါ .. ေက်ာင္းသားတုိင္း ရွိတယ္။ စာအျပတ္တြယ္မယ္၊ ဘယ္အခ်ိန္ထိ စာၾကည့္မယ္၊ အကုန္လံုး သူတို႔မွာ Target ရွိတယ္။ ဒါေပမဲ့ တရက္ ႏွစ္ရက္ တပတ္ႏွစ္ပတ္ အဲဒီေတာ့ ဟိုဟာသြား ကစားခ်င္တာနဲ႔ ဟိုနားသြားခ်င္တာနဲ႔ ေက်ာင္းစာမၾကည့္မိတာနဲ႔ ၃ လေက်ာ္ၿပီး၊ ၄ လ ၅ လထိ ခံၿပီဆိုရင္ အဲဒီေကာင္ ဇြဲေကာင္းတယ္။ ဒါေပမဲ့ ၅ လထိေအာင္ ဇြဲေကာင္းတယ္ဆိုတဲ့ ေက်ာင္းသား သိပ္နည္းတယ္ဆိုတာ က်ေနာ္ ေျပာခ်င္တယ္။ ရာခိုင္ႏႈန္း ေျပာရရင္ ၁ဝ % မရွိဘူး။ အဲဒီေတာ့ ၾကာရွည္ခံတဲ့ သတၱိေကာင္းတဲ့ ၁ဝ% ထဲမွာ မင္းပါပါေစလို႔ အဲဒီကေလးေတြကို ရည္ၫႊန္းၿပီးေတာ့ က်ေနာ္ တိုက္တြန္းလိုက္ပါတယ္”

ဟုတ္ကဲ့ တျခား ျဖည့္ေျပာခ်င္တာ ေျပာပါဦးဆရာ။

“အခု ခင္ဗ်ားကတဆင့္ ေျပာတာေတြက တုိင္းျပည္ ပုန္ကန္ဖို႔လည္း မဟုတ္ဘူး၊ ဆူပူဖို႔လည္း မဟုတ္ဘူး၊ မေက်မနပ္လည္း မဟုတ္ဘူး။ က်ေနာ့္စိတ္ထဲမွာ ပကတိ ရွိတဲ့အတိုင္း တကယ္႐ုိးသားစြာ ေျပာတာ။ ခုန ေျပာတဲ့ အစုိးရကို ေမွ်ာ္လင့္တယ္ဆိုတာလည္း တကယ္ေျပာတာ။ လူငယ္ေတြအတြက္ သတိေပးတယ္ဆိုတာလည္း တကယ္ သတိေပးတာ။ အစိုးရ ဘယ္လိုျဖစ္ေနေန ကိုယ္တတ္ႏိုင္လား၊ ေအး … မတတ္ႏိုင္ရင္ ကိုယ့္အားေတာ့ ကိုယ္ကိုးရမွာေပါ့”

 (မဇၩိမမွ ကူးယူဖာ္ျပသည္)